Heemkundekring

Rosmalen

Literair Rosmalen

Tenblakke trilogie - Cor Swanenberg (2010)

CorBoek15kl(Herziene heruitgave van de boeken over een jongensjeugd aan de rand van Rosmalen in de jaren veertig en vijftig van de twintigste eeuw)

De "Tenblakke trilogie is" uitgegeven als drie delen in een cassette. De delen zijn ook afzonderlijk verkrijgbaar.
Deel 1 Van hemels licht en hellevuur. (Voor het eerst verschenen in 1978)
Deel 2 Van oorlog, overvloed en onvrede. (Voor het eerst verschenen in 1981)
Deel 3 Het land van de leeuwerik. (Voor het eerst verschenen in 1982)

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 2010
ISBN: 978-90-5512-323-0

Het land van de leeuwerik - Cor Swanenberg (1982/2010)

CorBoek18kl(Deel 3 van de 'Tenblakke trilogie')

De trilogie beschrijft een tijd waarin de vogel der jeugd vliegt en is autobiografisch. Het werk is opgebouwd uit een collage van herinneringen aan een verdwenen stuk Brabant. De lezer ervaart de blije en droevige momenten in het alledaagse leven van een adolescent.

 

 

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 1982/2010
ISBN: 987-90-5512-326-1

Van oorlog, overvloed en onvrede - Cor Swanenberg (1981/2010)

CorBoek17a(Deel 2 van de 'Tenblakke trilogie')

De trilogie beschrijft een tijd waarin de vogel der jeugd vliegt en is autobiografisch. Het werk is opgebouwd uit een collage van herinneringen aan een verdwenen stuk Brabant. De lezer ervaart de blije en droevige momenten in het alledaagse leven van een puber.

 

 

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 1981/2010
ISBN: 90-5512-325-4

Van hemels licht en hellevuur - Cor Swanenberg (1978/2010)

CorBoek16(Deel 1 van de 'Tenblakke trilogie')

De trilogie beschrijft een tijd waarin de vogel der jeugd vliegt en is autobiografisch. Het werk is opgebouwd uit een collage van herinneringen aan een verdwenen stuk Brabant. De lezer ervaart de blije en droevige momenten in het alledaagse leven van een kind.

 

 

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 1978//2010
ISBN: 90-5512-323-0

Nou houdoe dan" - Cor Swanenberg (2009)

CorBoek14kl(Hommage aan de voorouders. Rosmalens naast Nederlands)

Deejs is 't buukske van ons aauw lùi, Piet Gurtjes èn Han Heijmans. We hebbe al verskèije kirres 'n stuk over onze vòdder èn ons moeder geskreejve in 't Neederlands, mar gelèijelek òn zen we 'r aachtergekomme dè 't boek over ons aauw lùi toch vurral in hullie èige taol geskreejve moes worre. Dè waar ummers de taol die onze vòdder èn ons moeder sprake; de taol die bé hullie hurde. Umdùrrum... Mar van d'n andere kant zón we wèl gèire hebbe dè veul minse 't kosse leeze èn vandaor dus ok mar in 't Neederlands. De hil ginnerasie van ons aauwers is nou vort ùit de wirreld. Ès ze nog leefde, ware ons aauwers de honderd gepasseerd... Wè is d'r in ons wirreldje toch veul veraanderd! 't Is 'n verhaal geworre worrin vurral van veul dinger afskeid genomme wordt. Van al 't boerrehaandwèrk, van d'n ted van de wòtterput èn de buitepleej, van de bromóllielamp, van de hèij èn van Tenblakke, van emigrante, van ons jeugd, van 't landskap, van 't aauw geloof, mar vurral van die goei minse òn wie wij ons bestaon te danken hebbe. Umdùrrum 'nou houdoe dan'.

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 2009
ISBN: 90-5512-303-2

Bij wijze van spreuken - Cor & Jos Swanenberg (2008)

CorBoek13kl(Brabants Spreekwoordenboek)

In dit boek zijn prachtige Brabantse gekristalliseerde wijsheden vergaard en verklaard. De spreuken zijn opgetekend in de Noord-Meierij.
Vooral Rosmalen en Berlicum vormden de bakermat van deze 'zinrijke gezegdes'. Opvallend veel humor onderstreept het relativerend vermogen van de Brabantse sprekers. 

 


Uitgever: Van de Berg, Enschede, 2008

ISBN: 90-5512-293-6

Op goei gevuul - Jos & Cor Swanenberg (2007)

CorBoek12kl(De grammatica van het Rosmalense dialect)

Het is wonderlijk dat dialectsprekers een heel systeem met tal van regels en onregelmatigheden hanteren. Niemand heeft hen deze grammaticale regels expliciet aangeleerd en toch worden ze bijna feilloos toegepast. Het lijkt eerder op gevoel te gebeuren dan dat er sprake is van denkwerk. zo weet een dialectspreker bijvoorbeeld intuïtief dat woorden als tafel, deur, raam, zon, plant vrouwelijk en bak, stoel, boom mannelijk zijn. verkeerd gebruik van-het woordgeslacht ligt heel gevoelig.
De belangrijkste regels van de vormleer van het Meierijs zijn in dit boek te vinden. Goed is het dat daarbij ook vaak over de schutting van het eigen dialect gekeken is.

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 2007
ISBN: 90-5512-270-7

Mi de muziek mee" - Cor Swanenberg (2006)

MiDeMuziekMeeklVoor deze bloemlezing is gekozen uit het dialectdichtwerk van Cor Swanenberg van de laatste dertig jaar. Dat houdt in dat er gedichtjes uit Krèk wè'k wó, Boerrejonges Krintemik, Dur de bank hene, Brabantse Blomme en Brabantse Beestjes, uit Lachen om het leven, maar ook recentelijk geschreven, nog niet eerder gepubliceerde gedichten en liedjes in staan. Er moest gekozen worden uit een kleine honderd liedjes, onder meer geschreven voor Jo van Heeswijk, Linnegoewd, Lya de Haas, Annelieke Merx, d’n Broelie, Hennie Korsten, Marie-Christien Verstraten, Lambert van Hintum en voor Sjef van Schalen. Veel van deze liedjes begonnen ooit als gedicht. Ook uit al deze liedteksten is een keuze gemaakt voor opname in dit boek en een ruim twintigtal is vastgelegd op de bijgaande cd: Mi de muziek mee!

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 2006
ISBN: 90-5512-234-3

Tussen vroeger en vandaag" - Cor Swanenberg (2005)

CorBoek10kl(Autobiografische novelle in het Nederlands)

Voor dit boek selecteerde de schrijver enkele autobiografische verhalen die hij eerder publiceerde in de reeks Jan van Laarhoven Boeken. Deze bijdragen werden licht herschreven verweven in de voorliggende publicatie over de bakermat van de auteur.

Voor onze ouders. Tusse vruger èn vandaag daor li 'n leeve tusse...

 

 

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 2005
ISBN: 90-5512-220-3

Wiej wè bewaort diej he' wè" - Cor Swanenberg (2003)

CorBoek09(Leeswoordenboek in Rosmalens dialect)

Cor Swanenberg begon in 1976 naast zijn werk als leraar Engels en Duits aan een woordenboek van zijn eerste moedertaal, het Noordmeierijs. Het moest geen allesomvattend woordenboek worden, maar een idioticon met woorden die afwijken van het Nederlands met daartussen anekdoten waarin de woorden in zinsverband uitgebreider aan de orde kwamen. Het bleek een immens karwei. Hij moest niet alleen zijn geheugen aftasten, maar ook talloze zegslieden raadplegen. In 1986 kwam het eerste deel uit: Wiej wè bewaort... De puntjes achter de titel moesten erop duiden dat de spreuk noch het boek voor het gevoel van de schrijver af was. Drie jaar later volgde dan ook een deel Diej he' wè... en weer waren er puntjes achter de titel. In 1988 kwam Zin 't wefke uit en in l991 En ze waar al 80 jaor maagd. Daarmee was de spreuk af en de publicatie in vier delen voltooid. Maar bij dit alles was steeds uitgegaan van de Nederlandse of vernederlandste woorden. In 1993 startte Swanenberg de volgende klus samen met zijn oudste zoon Jos die taalkundige en wetenschappelijk medewerker is aan de Universiteit van Nijmegen en daar werkt aan het Woordenboek van de Brabantse Dialecten. Nu moest er een naslagwerk komen waarin de dialectvorm voorop stond. ln 1996 kwam het Noordmeierijse woordenboek Èige grèij uit. Bijna 500 pagina's dik met vooral veel aandacht voor het eigen idioom en de uitdrukkingen en spreekwoorden. Maar zoals bij elk woordenboek was het nauwelijks klaar of er kwamen aanvullingen. Die werden in 2000 verzameld in Vergee:te grèij. En nu was Wiej wè bewaort voor de derde keer uitverkocht. Daarom werd besloten een heruitgave te maken, waarin ook het belangrijkste van deel 2, Diej he' wè werd meegenomen en het resultaat hiervan ligt voor u. Wij hopen dat u er veel plezier aan mag beleven. Wij blijven ons aanbevolen houden voor alle mogelijke opmerkingen en aanvullingen die tot een betere registratie van "ons èige skón taol" kunnen bijdragen.

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 2003
ISBN: 90-5512-163-0

De Brabantse Koffietafel" - Cor Swanenberg & Nelleke de Laat (2000)

CorBoek07Gebruiken, recepten en anekdoten rond de traditionele dis.

De koffietafel was van oorsprong waarschijnlijk begrafenisgebonden. De naaste familieleden en buurtgenoten evenals de beste vrienden werden genodigd op een broodmaaltijd (vooral brood met kaas) na de lange ceremonie in de kerk en de begraafplaats. Deze maaltijd had voor een belangrijk deel de functie de gasten die van verre kwamen (en destijds nog allemaal te voet), te sterken voor de lange terugweg naar huis. Voor de nabestaanden had de koffietafel de betekenis van een psychologische opvang door de nauwst verwante en bevriende genodigden. 

 

 

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 2000
ISBN: 90-5512-096-0

Oei Oei! (Aiai! Auw-auw!)" - Cor Swanenberg (1998)

CorBoek21kl(Een bundel Brabantse humor)

De Brug: Swanenbergs nieuwste uitgave is onderhoudend. (...) Brabantse anekdotes met eeuwigheidsgehalte.
De Molen: Het beste Brabantse 'lachwerk' van de laatste tijd.
Bossche Bladeren: Oeioei! Soms zeer ondeugende, maar boeiende en humoristische verhaaltjes voor een breed publiek.
Brabants Binnenste: Oeioei... Kort maar krachtig. Lees en herlees, lach en blijf lachen!
Brabants Lachblad: 'Oeioei' bevat veel humor tot op het randje.
Witkamps Persbericht: 'Oeioei, als ik maar boei,' zal de schrijver gedacht hebben. Hij kan gerust zijn.

 

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 1998
ISBN: 90-5512-085-7

Zo de dingen gingen" - Cor Swanenberg (1997)

CorBoek06Gebruiken in de Meierij (Nederlands en dialect)

Brabants dagboek in duplo. Veel van vroeger lijkt goed voor later. Deze wijsheid spruit niet voort uit nostalgische overwegingen, maar veeleer uit de behoefte onze voorouders en medemensen beter te leren kennen. De oorsprong van dit boek ligt in een verzoekje dat ik jaren geleden kreeg om een stukje te schrijven over feesten in Brabant. In die tijd hield ik van dag tot dag notities bij en dat heeft geleid tot het idee voor een 'dubbel dagboek'. Naast het belangrijkste van enkele geregistreerde jaren '90 wordt het dagboek 'gedubbeld' door om te kijken naar de dingen die in onze eigen jeugd nog plaatsvonden en soms kijken we ook verder terug naar de verdwenen gebruiken uit de jeugd van onze ouders en voorouders. Ter illustratie en variatie is vaak geoogst uit de gegevens die ons bereikten voor uitzendingen via Omroep Brabant of voor de Brabantse Spreukenkalender.

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 1997
ISBN: 90-5512-067-7

Èige grèij" - Cor & Jos Swanenberg (1996)

CorBoek05(Meierijs woordenboek; vooral Rosmalens)

Èige grèij is het Meierijse woordenboek dat schrijver, dialectkenner, Cor Swanenberg en zijn zoon Jos gemaakt hebben. De nieuwe publicatie heeft niet de pretentie volledig te zijn, maar het is met zijn bijna 500 pagina's wel een mooi naslagwerk. Voor de samenstelling van dit boek, dat de neerslag geeft van zo'n 20 jaar verzamelen en rangschikken, hebben de auteurs hun aandacht vooral gericht op typische dialectwoorden en uitdrukkingen. Alleen die Meierijse woorden die in vorm of betekenis afwijken van het algemeen Nederlands en dus niet of met andere betekenis voorkomen in de standaardtaal kwamen aan de orde. De verzameling van het dialect in dit boek kwam tot stand door het aftasten van het eigen geheugen maar ook via vraaggesprekjes met dialectsprekers in de regio Rosmalen, Nuland, Berlicum, Den Dungen en naaste omgeving. Vooral dialectvaste zegslieden werden betrokken bij het werk. In dit boek is er naar gestreefd een gemakkelijk leesbare en dus eenvoudige spelling te hanteren. Èige grèij zou getypeerd kunnen worden als een woordenboek van een Oost-Meierijs regiolect.

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 1996
ISBN: 90-5512-039-1

Brabantse Blomme" - Cor Swanenberg (1996)

CorBoek20klDees boek is 'n bundelke dichjes over bluumkes ùit Brabants aauwen boerren¬hof. In ons geval laag dieje wèrmen tuin in Rósmòlle. D'r is gin verschil gemakt tusse taam en wild, tusse sierblom of bocht, tusse blomme, vruchte en beum. Ok bosse, beum en bumkes kommen ummers alle jorre wir tot bloei.
We plukten in siertuin en moeshof. Wij zochten èige blommename in ons uurste moedertaol en zoo zen we gekomme tot dees in 't wildeweg geplukt buske Brabantse bluumkes ùit de Meierij. 

 


Uitgever: Van de Berg, Enschede, 1996

ISBN: 90-5512-051-0

"Goeien aard" - Cor Swanenberg (1994)

CorBoek04(Loflied op de Brabantse keuterboer) In Rosmalens dialect.

Goeien aard is een boek over het boerenleven in Noord-Brabant.
Dit werk biedt veel afwisseling; er staan tal van serieuze en vrolijk-humoristische gegevens in. Er is getracht dialekt, "algemeen Brabants" en Nederlands zoveel mogelijk af te wisselen.
De opbouw verloopt volgens de levenslijn van de wieg tot het graf.
De auteur heeft daarbij gebruik gemaakt van eigen werk maar ook van citaten van collega-schrijvers en liedjeszangers uit de Brabantse provincie. Cor Swanenberg zegt hierbij uitdrukkelijk dank aan alle geciteerde auteurs. In willekeurige volgorde zijn dat: Cornelis Verhoeven, Thieu Sijbers, Wim van Boxtel, Ad de Laat, Nol van Roessel, Roger van Laere, Ivo van Dinther, Gerard Ulijn, Johan Biemans, Lodewijk van Woensel, Arie van Roozendaal, Giel van Gastel, Drik de Bruijn, Martien Goossens, Willem lven, Frans Hoppenbrouwers, Huub van Eijnthoven, Ger Coppens, Peter Haans, Gerard van Maasakkers, Lya de Haas, Jan Naaijkens, Wout van Venrooij, Jan Steenbergen, Peter Aarts, Jodocus, Rien van der Sterren en Henri de Booi. Ook zijn de overleden auteurs Cees Dekkers, Willem van't Hof, Piet Heerkens, Bernard van Dam, Willem Brands, Has van Rukven, H.A. Sterneberg en Cees Robben niet vergeten.
Zonder de gedichten, de liedjes en het proza van deze mensen was dit boek nooit geworden wat het is: een monumentje voor de Brabantse boer.

Uitgever: Van de Berg, Enschede, 1994
ISBN: 90-5512-032-4

"Vlinders bij de vlam" - Cor Swanenberg (1994)

CorBoek03(Oorlogsnovelle in het Nederlands)

'Vlinders bij de vlam' is een novelle die zich afspeelt in het gebied van de Corridor door de provincie Noord-Brabant. Het boek is geschreven in opdracht van de provincie en beoogt, behalve spannend, ook instructief te zijn.
De auteur laat het verhaal vooral spelen binnen een derde klas gymnasium van het Brabant College. Uit eigen ervaring weet de schrijver hoe moeilijk het is voor de jeugd om zich in te leven in datgene, wat hun grootouders beleefd hebben. De oorlogstijd met zijn schaarste, angst en gruwelen zijn voor de hedendaagse jeugd nauwelijks voorstelbaar.
'Vlinders bij de vlam' is het verhaal van de geschiedenisleraar Goverts, van klas 3H, in het bijzonder van de leerlingen Efthi en Mariëlla, van de jood Abraham Endels, van Jan Staps en van Schwärmer... Tevens is dit een 'n verhaal over de vrijheid en de bevrijding.
In dit boek zijn de historische feiten en wetenswaardigheden rond de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding op een praktische en verantwoorde wijze verwerkt.

Uitgever: Het Noordbrabants Genootschap, 's-Hertogenbosch, 1994
ISBN: 90-70814-72-2

"De Blankboom" - Cor Swanenberg (1991)

CorBoek02(Novelle in het Nederlands)

In het Nederlands geschreven novelle waarin de vogel der jeugd vliegt. Het verhaal speelt zich af op en rond de hoge heide bij Rosmalen.

 

 

 

 

Uitgever: Drukkerij Jan van Laarhoven B.V., Tilburg
ISBN: 90-72738-02-0

Voeten op de stoof - Rien van der Sterren (1987)

voetenopdestoof

"Voeten op de stoof" is de tweede gedichten bundel van de Rosmalense Rien van der Sterren (1939 - 2004). Hij heeft steeds een open oog gehad voor de schoonheid der natuur. In zijn tweede bundel komt naast dit onderwerp eveneens het levensbeschouwelijke aan de orde. 

Het Teken van de Grutto - Cor Swanenberg (1984)

CorBoek01(Novelle in het Nederlands)

Het nieuwe boek van Swanenberg gaat over de vriendschappelijke betrekkingen tussen een schooljongen en een oude, bij vlagen volslagen demente, jager die aan de rand van de hei een kluizenaarsbestaan leidt. De jongen, Gurt, is er op uit om zoveel mogelijk kennis van planten en kruiden te vergaren bij de oude man, maar krijgt daarbij te maken met tal van onplezierige verwikkelingen. Het boek heeft als thema het afscheid van een vriend en van een tijdperk. Zoals veel van het werk van Swanenberg heeft ook dit boek een autobiografische inslag. Dit keer is het, afwijkend van zijn vorige boeken, een doorlopend verhaal met veel fictieve elementen.

Uitgever: Grafisch bedrijf Avanti b.v., Zaltbommel, 1984
ISBN: 90-70868-04-0

Umkèke" - Rien van der Sterren (1982)

umkeke

"Umkèke" is de eerste gedichtenbundel van de Rosmalense Rien van der Sterren (1939 - 2004). Als natuurlliefhebber en dierenvriend heeft hij steeds open oog gehad voor de veranderingen, die ook in Rosmalen en omgeveing plaats hebben gevonden. Met deze bundel wil hij de mensen laten herkennen, genieten een aansporen te kijken naar de omgeving.